Radionica ko-kreacije na temu „Budući scenariji – Republika Srpskaˮ, kao dio aktivnosti u okviru WBC-RRI.NET H2020 projekta, održana je 15. marta 2022. godine na Univerzitetu u Banjoj Luci, koji je partner iz Republike Srpske na ovom projektu.
Radionici su prisustvovali predstavnici iz Ministarstva za naučnotehnološki razvoj, visoko obrazovanje i informaciono društvo, Univerziteta u Banjoj Luci i Univerziteta u Istočnom Sarajevu, privrednog sektora i civilnog društva, kao i profesori iz srednjih škola.
Predstavnice Univerziteta u Banjoj Luci, Anđela Pepić i Dragana Radulović, zajedno sa moderatorom Daliborom Drljačom iz Klastera za jačanje istraživanja i tehnološkog razvoja u oblasti medicine i zdravstvenih nauka „HEALTH RTD CLUSTERˮ, upoznali su prisutne sa ciljevima radionice, sa naglaskom na konceptu ko-kreacije, kao i sa budućim scenarijima za teritoriju Republike Srpske koji predviđaju kako će izgledati ekosistem istraživanja i inovacija u Republici Srpskoj u 2024. godini.
Prvi scenario, pod nazivom „Nema promjena na horizontuˮ, predstavljen je kroz moguću ekonomsku neizvjesnost, negativne demografske promjene (starenje stanovništva i povećan odliv mozgova), neravnotežu na tržištu rada zbog nedostatka kvalifikovanih radnika. Uprkos nepovoljnoj političkoj i ekonomskoj klimi, usvojene su vladine politike o pametnoj specijalizaciji (S3) i razvoju nauke, koje uključuju principe otvorene nauke, roda, etike. Implementacija ovih politika ograničena je i otežana zbog političke nestabilnosti.
Drugi scenario predstavlja pozitivne političke i ekonomske prilike koje pogoduju transformacijskim procesima u oblasti odgovornih istraživanja i inovacija. Negativan trend „odliva mozgovaˮ zaustavljen je, a nadležni akteri iz vlasti uključuju naučnu/istraživačku zajednicu kroz proces konsultacija i aktivnog angažovanja na izradi S3 strategije za Republiku Srpsku. Pored toga, svi akteri promovišu otvorenu nauku, zatvara se jaz između etičkih standarda i njihove primjene, principi rodne ravnopravnosti postaju dio institucionalne kulture.
Nakon predstavljanja scenarija, otvorena je diskusija u kojoj su aktivno učestvovali svi prisutni. Branka Savić iz Ministarstva za naučnotehnološki razvoj, visoko obrazovanje i informaciono društvo istakla je da već postoje aktivnosti u okviru sistema istraživanja i inovacija koje su usmjerene na promovisanje i ugrađivanje principa rodne ravnopravnosti u zakonske okvire. Ovdje navodi važnost Strategije o rodnoj ravnopravnosti koja je donesena u saradnji Ministarstva sa Džender centrom Vlade Republike Srpske. Pored toga, princip otvorene nauke biće integrisan u novu Strategiju naučno-tehnološkog razvoja visokog obrazovanja i informacionog društva Republike Srpske za period 2022–2028. godine.
Ostali učesnici u diskusiji usaglasili su se da postoje mehanizmi za primjenu principa odgovornog istraživanja i inovacija, samo je potrebno da se vrši odgovarajući monitoring o njihovoj primjeni. Predstavnici srednjih škola naveli su postojanje STEM laboratorija kao ključ promjene u primjeni principa otvorene nauke, samo je potrebno da se sprovede adekvatna edukacija nastavnog osoblja.
Nakon diskusije, učesnici su glasali za drugi scenario kao prihvatljiv i ostvariv za period trajanja projekta – do 2024. godine. U prvoj polovini aprila održaće se nastavak radionice, sa fokusom na aktivnosti koje podržavaju ostvarenje ovog scenarija.
Prilozi:
– Agenda
– Prezentacija
